Życie w dużym mieście wcale nie pozbawia nas możliwości obcowania z naturą, zwłaszcza gdy w jego granicach dostępne są atrakcyjne przestrzenie zielone, czyli tzw. parki miejskie. Ich wielowymiarowa rola pozwala nie tylko na odpoczynek na świeżym powietrzu, rekreację, czy uprawianie sportów i zabawę, ale coraz częściej stają się one także miejscem ważnych wydarzeń kulturalnych, takich jak: parady, festiwale i koncerty. Parki miejskie nie tylko zaspokajają nasze największe potrzeby społeczne, ale także ekologiczne ze względu na filtrującą i klimatotwórczą rolę zieleni.
Fot. sanfranciscophotosoftheday.blogspot.com
Wszystko ma swój początek
Projektowanie parków publicznych, choć łączy sztukę ogrodową z urbanistyką, jest jednak domeną, ukształtowanej pod koniec XIX wieku, architektury krajobrazu. To właśnie w tym okresie następuje rozwój parków i ogrodów miejskich, które były zresztą uznane za niezbędne do funkcjonowania i tworzenia miast. Już wtedy pełniły one szereg funkcji, które miały przede wszystkim bardzo duży wpływ na człowieka, jego środowisko życia i otoczenie. Decydowały wówczas o jakości przestrzeni miejskiej, specyfice, prestiżu i pięknie miasta. Takie funkcje spełniają oczywiście do dnia dzisiejszego z tą jednak różnicą, że w dobie ‘aglomeracji betonu’ i motoryzacji tworzenie parków miejskich stało się zjawiskiem wręcz pożądanym i chętnie powielanym w największych skupiskach miejskich. Nie dziwi więc fakt, że najwięksi kreatorzy tychże zielonych przestrzeni prześcigają się w pomysłach na najciekawsze projekty, a każdy z nas chce mieć wokół siebie choć kawałek takiego raju.
Fot. Już w XIX w. dało się zauważyć, że zbyt duża koncentracja ludzi w jednym miejscu może doprowadzić do wzrostu agresji, co częściowo może być zminimalizowane poprzez dużą ilość zieleni w mieście. Od tego właśnie okresu nastąpił prawdziwy rozwój parków i ogrodów miejskich, który trwa do dnia dzisiejszego. Źródło: www.paris-walking-tours.com
Zieleń w wielkim mieście
Jedną z najsłynniejszych zielonych atrakcji świata jest bez wątpienia Central Park w Nowym Jorku, którego sława jest tak wielka, że nieraz był on bohaterem wielu filmów i seriali na stałe zajmując miejsce w naszej pamięci. To tutaj właśnie Woody Allen poszukuje inspiracji do swoich filmów, Madonna uprawia jogging, a najsłynniejsza rodzina świata, czyli Brad Pitt i Angelina Jolie, spędzają czas ze swoją gromadką. Wielki zielony ogródek miejski usytuowany w samym sercu Manhattanu stanowi bowiem nie tylko kultowe już miejsce życia towarzyskiego amerykanów, ale także jest częścią ich kultury i tradycji, bez której Nowy Jork nie byłby już tym samym miastem. Pytanie tylko co sprawia, że to miejsce właśnie jest tak wyjątkowe i jedyne w swoim rodzaju? Przede wszystkim jest to ponad 340 hektarowy teren pełen malowniczych pagórków, jezior i skałek, ale przede wszystkim porośnięty jest gęstą i piękną zielenią, która tak bardzo pożądana jest w nowoczesnych miejskich blokowiskach charakteryzujących się zanieczyszczeniem i presją zagospodarowania każdego skrawka terenu. Ponadto liczne stawy i strumienie przecinają łącznie ponad 30 mostów i mostków, a całkowita długość ścieżek i alejek wynosi ponad 100 km!
Fot. Central Park . Aż trudno uwierzyć, że jeszcze 155 lat temu były tu niebezpieczne bagna, moczary i skały, gdzie bali się zapuścić nawet najwięksi śmiałkowie. A jednak po 20 latach od rozpoczęcia realizacji projektu powstało zielone cudo, które do dnia dzisiejszego stanowi niezwykle duże osiągnięcie i zrewolucjonizowało architekturę krajobrazu. Źródło: http://paradiseintheworld.com
Największą zaletą parku jest z pewnością jego uniwersalność i wielofunkcyjność, bowiem park oferuje nowojorczykom atrakcje o każdej porze roku bez względu na wiek i płeć. Mieszczą się tutaj place zabaw dla dzieci, sztuczne lodowiska, korty tenisowe, specjalne ścieżki dla biegaczy, rowerzystów, a nawet rolkarzy. Natomiast liczne restauracyjki, malutkie knajpki i uliczni artyści dodają tylko urokowi temu miejscu czyniąc je jeszcze bardziej magiczne. Oczywiście sama lokalizacja parku to już nie lada gratka dla turystów, gdyż znajduje się on w pobliżu trzech najsłynniejszych nowojorskich muzeów – Metropolitan, Guggenheim Museum i Muzeum Historii Naturalnej, a dodatkowo na tyłach ‘Metropolitana’ można podziwiać pomnik Władysława Jagiełły dłuta Stanisława Ostrowskiego. Jednak z pewnością największą i jednocześnie najciekawszą częścią dla odwiedzających są Strawberry Fields (Pola Truskawkowe), czyli łąka upamiętniająca tragicznie zmarłego ex-beatlesa Johna Lennona, który mieszkał w pobliżu parku. Niezwykła wizja projektantów sprawiła, że nie sposób sie tutaj nudzić bowiem mając do dyspozycji tyle atrakcji skupionych zaledwie w jednym miejscu powoduje, że to miejsce nigdy nie zasypia.
Fot. Central Park to miejsce jedyne w swoim rodzaju ze względu na swoją uniwersalność i dostępność. Każdy bowiem znajdzie tu coś dla siebie. Źódło: Fotografia własna
Nowa era krajobrazowego designu
Będąc choć raz w Central Parku można odnieść wrażenie, że to jedyne takie miejsce na świecie i co więcej nie może ono się równać z żadnym innym parkiem miejskim. A jednak wędrując po zielonej mapie świata szybko można stwierdzić, że istnieje bardzo wiele równie pięknych co ciekawych ‘zielonych przestrzeni’ w samym centrum zatłoczonych miast. I bynajmniej nie chodzi tutaj tylko o miejsca z pięknym krajobrazem jako alternatywa dla szarej zabudowy, ale coraz częściej są to specjalnie przygotowane projekty o szczególnym przekazie artystycznym. Taki właśnie jest Park Millenium w Chicago, który z pewnością należy do jednych z najważniejszych osiągnięć współczesnej architektury krajobrazu ostatnich lat i podobnie jak Central Park w Nowym Jorku stał się on już miejscem kultowym dla mieszkańców Chicago.
Fot. Park Millenium to miejsce niezwykłe, a połączenie poszczególnch elementów z zakresu architktury, sztuki ogrodowej i rzeźby to tylko niektóre czynniki świadczące o jego wyjątkowości. Źródło: http://enchicago.about.com/
Jak się okazuje dach starego dworca kolejowego i parkingu podziemnego mogą posłużyć jako doskonałe miejsce na stworzenie takiego cuda jak Park Millenium. Jego bardzo futurystyczne rozwiązanie to z pewnością efekt zrealizowanych na tym terenie licznych obiektów wykonanych ze szkła, stali i betonu. Jednak równie ważni są projektanci tychże elementów, bowiem to cała śmietanka designerów naszych czasów: Frank Gehry, Jaume Plensa, Kathryn Gustafson i Anish Kapoor. Taka współpraca po prostu nie mogła sie nie udać! Dowodem na to jest chociażby perfekcyjny w każdym calu pawilon Jaya Pritzlera z audytorium koncertowym przylegającym do wielkiego trawnika z charakterystyczną stalową pergolą, która jest dziełem Franka Gehry’ego. Godna uwagi jest także the Cloud Gate, czyli Brama Chmur projektu Anish Kapoor. Jest to jedyna w swoim rodzaju rzeźba wykonana z wypolerowanej stali, która w różnych perspektywach odbija widok tętniącego życiem parku, działając tym samym jak lustro. Przede wszystkim jednak zadziwia multimedialna fontanna Crown Fontain projektu Jaume Plensa, która została tutaj przedstawiona w formie dwóch naprzeciwlegle usytuowanych w płytkim basenie wysokich szklanych wież. Na ich ścianach wyświetlane są zmieniające się obrazy twarzy mieszkańców miasta ‘wypluwających’ w kierunku siebie strumienie wody.
Fot. Cloud Gate, czyli Brama Chmur projektu Anish Kapoor. Źródło: http://chicagoartcollector.com/
Fot.Multimedialna fontanna Crown Fontain projektu Jaume Plensa. Tak zbudowany interaktywny obiekt ma przede wszystkim służyć za żywą fontannę przyciągającą tłumy, a dodatkowo przechadzka po granitowym placu daje wrażenie spaceru po wodzie, gwarantując tym samym świetna zabawę w gorące dni. Źródło: http://chicagoartcollector.com/
Czym byłby jednak park miejski, nawet ten najbardziej nowoczesny, bez otaczającej go zieleni? A w parku milenijnym przyroda i cała bujna roślinność to niezwykle ważny element, który nie tylko stanowi ciekawy kontrast dla jakże nowoczesnej architektury, ale przede wszystkim świadczy o niepowtarzalności tego miejsca. Inspiracją dla zielonego projektu stało się motto miasta: Urbs in horto, czyli miasto w ogrodzie. Nie dziwi więc fakt, że cały ogród został pomyślany jako impresja na temat kultury i krajobrazu miasta, zawarta w kolażu sześciu łączących się sobą ogrodów inspirowanych różnymi instytucjami kulturalnymi Chicago. Co więcej, tak zaprojektowane mini ogrody mają znaczenie symboliczne i niosą ze sobą wiele ukrytych znaczeń w formie kodów i przenośni, odnosząc się tym samym do historii miasta. Jest tutaj ‘Ogród traw i nieba’, który pełen ozdobnych traw ma nawiązywać do niegdyś istniejącej na tym terenie prerii, a ‘Ogród impresjonistyczny’ to nic innego jak nawiązanie do barwnych obrazów ze słynnego Art Institute of Chicago, którym odpowiadają zestawienia kolorów roślin ozdobnych.
Fot. www.millenniumpark.org
Projekt Europa
Podróżując dalej po zielonej mapie świata warto zatrzymać się na starym kontynencie. Parki europejskie bowiem to doskonały przykład krajobrazowego kunsztu, gdzie nowoczesność przeplata się z tradycją i historią. Tutaj liczy się przede wszystkim prostota wyrażona przez umiar w zastosowanych środkach, a zieleń precyzyjnie wkomponowana w przestrzeń miejską odgrywa rolę pierwszoplanową. Jest to nie lada sztuka, gdyż niekiedy trudna architektura miast utrudnia uzyskanie ciekawej i spójnej kompozycji.
Fot. http://www.descubriparis.com
Jednym z najciekawszych parków w Europie jest paryski park Citroena, który wbrew pozorom wcale nie jest historycznym założeniem, tak typowym przecież dla francuskiej sztuki ogrodowej. Zaprojektowany z bardzo dużym rozmachem park to przede wszystkim soczysta zieleń, przepiękne zapachy i ponad setka miniaturowych fontann, tryskających w samym centrum zielonej oazy. Niegdyś znajdowała się tutaj fabryka samochodów marki Citroen, jednak po przeniesieniu jej poza granice miasta zdecydowano się na przeobrażenie terenu w publiczny park miejski. I jak się okazuje była to niezwykle trafna decyzja! Dzisiaj liczący ponad 14 ha teren zachwyca bogatą roślinnością i innowacyjnymi elementami małej architektury, które nieprzerwanie stanowią atrakcje dla tysięcy odwiedzających.
Zwiedzając park nie można oprzeć się wrażeniu, że dominują w nim dwa czynniki: woda jako aspekt czysto rekreacyjny i zieleń spełniająca oczywistą rolę dekoracyjną. Woda w tym przypadku to liczne fontanny, które przedstawione w różnej formie służyć mają zabawie. Najbardziej atrakcyjna jest oczywiście ta w formie wielkiego placu, gdzie w różnych odstępach czasu tryskają strumienie wody, stanowiąc tym samym fantastyczną rozrywkę szczególnie w upalne dni, zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dla dorosłych. Pomysł ten jest o tyle ciekawy, że woda jest pewnego rodzaju zaskoczeniem, gdyż pojawia się ona nieoczekiwanie, gwałtownie i spontanicznie, co doskonale skupia na sobie uwagę i przyciąga zainteresowanych, czyniąc ich pobyt w parku jeszcze przyjemniejszym.
Fot. Woda w parku Andre Citroena to jedna z największych atrakcji tego miejsca. Nie tylko zapewnia świetną rozrywkę zwłaszcza w upalne dni, ale także dostarcza ciekawych wrażeń wizualnych. Źródło: http://dailyphotostream
Zieleń z kolei to istne dzieło sztuki ogrodniczej i nie tylko dlatego, że w całym projekcie wykorzystano ponad 300tys. roślin, ale fascynuje przede wszystkim ich ciekawa kompozycja i trafnie dobrana kolorystka. Dodatkowo cała roślinność została zaaranżowana w formie ogrodów tematycznych, które pooddzielane są do siebie kanałami wodnymi i niewielkimi przesmykami. Ogród biały i czarny to główne ogrody w parku, których kontrastowe zestawienie kolorystyczne z pewnością nie jest przypadkowe, bowiem stanowią one dosłowne odzwierciedlenie chińskiej filozofii Yin i Yang. Ogród biały to miejsce przeznaczone do zabawy i aktywnej rekreacji, podczas gdy ogród czarny to istna oaza spokoju, który służy do kontemplacji i odpoczynku. Pozostałe sześć ogrodów (niebieski, czerwony, zielony, pomarańczowy, złoty i srebrny) reprezentuje alchemiczne przeobrażenia, nawiązując tym samym do kolejnych faz przemiany metalu, jego koloru, planety, przypisanego dnia tygodnia, stanu wody i zmysłu.
Fot. http://europeantrips.org
Bo zieleń to nie wszystko
Europejscy twórcy zielonych przestrzeni publicznych przyzwyczaili nas już do tego, że w swych projektach kładą szczególny nacisk na zachowanie charakteru miasta i ciągłości historycznej zastanej przestrzeni. Szczególnie jest to widoczne w kolejnym paryskim parku La Villete, który powstał na terenie dawnych rzeźni i przetwórni mięsnych położonych w granicach wielkich bulwarów peryferyjnych. To właśnie miejsce i jego lokalizacja stały sie w tym przypadku inspiracją dla projektu, który jak sie okazuje nawet w dzisiejszych czasach jest pewnego rodzaju zaskoczeniem. Nadając mu bowiem zupełnie nowe funkcje i znaczenie stworzono park, który dzisiaj stanowi centrum kultury, edukacji i rozrywki odzwierciedlając jednocześnie różnorodność kulturową miasta i środowiska miejskiego.
Fot. Park La Villete rok 1867. Park La Villete powstał na terenie dawnych rzeźni i przetwórni mięsnych zlokalizowanych na terenie silnie zurbanizowanym. Źródło:http://en.wikipedia.org
Tak naprawdę bez końca można wymieniać atuty słynnego parku i powody, dla których warto go odwiedzić będąc w Paryżu. Jednak z pewnością jest to jedyne w swoim rodzaju miejsce, na którego terenie mieści sie tak duża liczba obiektów o ciekawych kształtach i formach. Tutaj, jak w żadnym innym parku europejskim, liczba małej architektury dominuje nad roślinnością, która w tym przypadku stanowi jedynie uzupełnienie genialnie zaprojektowanej przestrzeni. Tak nietypowe rozwiązanie, jakże odmienne od europejskiego designu, nie może pozostać obojętne. Znajdują się tutaj elementy wyposażenia o charakterze zarówno technologicznym jak i industrialnym - niektóre z nich służą celom rekreacyjnym, inne tylko edukacyjnym, a jeszcze inne zwyczajnie estetycznym. Wielka stalowa kula Geode to z pewnością jeden z tych obiektów, obok których nie można przejść obojętnie. Mająca36 metrów średnicy charakterystyczna kula zbudowana została zok. 6444 wybrzuszonych trójkątnych, stalowych płytek odbijających światło, tworząc tym samym obraz zbliżony do lustra. W jej wnętrzu natomiast mieści się sala kinowa zogromnym ekranem sferycznym o powierzchni 1000 m2 .Miasteczko Dzieci natomiast to miejsce stworzone specjalnie z myślą o najmłodszych. Poza licznymi atrakcjami takimi jak sala kinowa, internetowa, planetarium, czy akwarium znajduje się tutaj także Ogród Wydm charakteryzujący się pofalowanym krajobrazem, licznymi wiatrakami, i miejscami gdzie amortyzowane jest powietrze. Z kolei konstrukcja w kształcie smoka, o wysokości 80 metrów, wyposażona w długą zjeżdżalnię będącą jego językiem , a także charakterystyczna łódź podwodna to tylko niektóre z obiektów, które można tam spotkać.
Park La Villete to niezwykły obiekt edukacyjno – rekreacyjny oraz kulturowo – rozrywkowy, który wbrew pozorom wcale nie jest atrakcją jedynie dla młodszej widowni. Wyjątkowość tego projektu polega właśnie na jego uniwersalności i funkcjonalności, bowiem przestrzeń parku została tak zagospodarowana, aby każdy z nas, niezależnie od wieku i kondycji fizycznej, mógł poczuć się swobodnie i znaleźć coś atrakcyjnego dla siebie.
Fot. Stalowa kula Geode to najbardziej charakterystyczny obiekt w parku La Villete, natomiast wielkie czerwone struktury architektoniczne stanowią ozdobę parku, będąc jednocześnie jego wizytówką. Źródło: http://www.architectureoflife.net
Stawiajmy na zieleń w mieście!
Zielone parki miejskie to w dzisiejszych czasach wielki skarb, gdyż w dobie betonowych osiedli i głośnej motoryzacji trudno o lepszą atrakcję. Nie dziwi więc fakt, że wielcy projektanci zieleni walczą o tytuł tego najlepszego i prześcigają się w pomysłach na najciekawsze atrakcje na świeżym powietrzu. Dzisiaj odpowiednie zestawienie ze sobą zieleni i małej architektury to zdecydowanie za mało. Dla lepszego i niecodziennego efektu łączy się ze sobą różnego rodzaju elementy z zakresu architektury, sztuki i rzeźby. Jedni stawiają na formę, inni na funkcjonalność, ale idea zawsze jest jedna: ma być to miejsce, które oddziałuje na człowieka, sprzyja obcowaniu z naturą i pozwala na kontemplację na świeżym powietrzu wśród pięknej zieleni.
Katarzyna Chromińska
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.">Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
