To jest druga część referatu. Przeczytaj część pierwszą >>
Projekt zagospodarowania terenu i realizacja
Łączna powierzchnia terenu objętego opracowaniem wynosi 8 600,00 m2.
Powierzchnia biologicznie czynna stanowi 40%, tj. 3 450,00 m2:
- powierzchnie zielone – 2 590,00 m2
- powierzchnie strumienia i zbiornika – 860,00 m2.
Pozostała powierzchnia zabudowy, amfiteatr, powierzchnie utwardzone, altany, pomosty – 5 150,00 m2.
Głównym założeniem projektowym było stworzenie ogrodu o przewodniej funkcji edukacyjnej, połączonej z funkcją wypoczynkową i dekoracyjną, wraz ze zbiornikiem wodnym i strumieniem z kołem młyńskim. Tereny zieleni poprzez usytuowanie budynku w części centralno – zachodniej działki zostały podzielone na dwie strefy:
- reprezentacyjną – w części frontowej oraz
- wypoczynkową i edukacyjną – w części wschodniej.
Wjazd zapleczowy znajduje się bezpośrednio od strony ulicy Szkolnej w części północnej.
W części południowo – zachodniej działki umiejscowiony został plac o nawierzchni z kostki, służący do zorganizowanych imprez, kina letniego itp.
Amfiteatr przylegający bezpośrednio do zbiornika wykonano w konstrukcji betonowej. Wzdłuż budynku biegnie strumień, gdzie woda spiętrzana jest kołem młyńskim i pokonując 5 progów w strumieniu wpada do zbiornika w kształcie nerki.
Pomosty wykonane z drewna na konstrukcji stalowej łączą budynek z ogrodem.
W części rekreacyjnej zaprojektowano trzy barwne ogrody: żółty, purpurowy oraz biało – srebrzysty.
W ogrodach tych zgromadzono rośliny z różnych grup, jednak posiadających wspólną cechę, czyli podobną barwę kwiatów, liści, owoców lub pędów.
W każdym z ogrodów przewidziano zakątki tematyczne. Są to trzy zakątki roślinne, z których każdy pobudza inny zmysł. Jest to Zakątek smaku, dotyku i zapachu.
Cały ogród można podziwiać spacerując żwirowymi ścieżkami, odpocząć możemy w altanach krytych strzechą i tam również posłuchać dyskretnej muzyki Chopina.
Jedna z altan „Kuźnia” – to tradycyjna kuźnia z wyposażeniem. W tej altanie odtworzono wygląd i wyposażenie tradycyjnej kuźni, takie jak:
- palenisko kowalskie
- miechy kowalskie
-kowadła i inne elementy wyposażenia prawdziwej kuźni.
Kuźnia pełni funkcję edukacyjną, organizowane są tu przykładowe prace kowalskie, przewidziane jest również uczestnictwo zwiedzających w tych pracach, np. wybijanie pamiątkowych monet.
Zbiornik i strumień wodny
Celem uatrakcyjnienia terenów zielonych w postaci ogrodu edukacyjnego, na wschodniej części działki Europejskiego Centrum bajki im. Koziołka Matołka w Pacanowie zaprojektowano sztuczny zbiornik i sztuczny strumień.
Sztuczny zbiornik wodny w kształcie nerki zaprojektowano w miejscu istniejącego zbiornika przeciwpożarowego w najniższej części działki, tj. w narożniku południowo-wschodnim.
Powierzchnia zbiornika wynosi 780 m2, a powierzchnia lustra wody - 360 m2. Głębokość zbiornika 1,0 ÷ 1,2 m z pochyleniem dna w kierunku mnicha. Z uwagi na to, że rzędne dna zbiornika pokrywają się z rzędnymi projektowanego zbiornika dekoracyjnego, pozostawiono istniejąca nawierzchnię dna z płyt chodnikowych ułożonych na gruncie ilastym, a przebudowano skarpy rozbierając starą obudowę betonową, nadając nowy kształt skarpom. Mając na względzie niewielką wydajność źródełka wody zasilającej sztuczny zbiornik 0,051 l/s, zdecydowano zabezpieczyć skarpy zbiornika przed przesiąkaniem przy użyciu mat bentonitowych – bentomat o masie 3000 g/m2, ułożonych na podsypce z piasku o grubości 10 cm. Skarpy zbiornika o zmiennym spadku od 1:3 do 1:5 zostały obłożone narzutem kamiennym kwarcytowym grubości 20 cm na podłożu z grysu 15 – 20 mm grubości 10 cm.
Dno zbiornika ze względów estetycznych zostało wysypane warstwą żwiru grubości 5 cm.
Sztuczny strumień został zaprojektowany wzdłuż budynku od strony wschodniej, od punktu startowego z kołem młyńskim poprzez cztery kaskady do sztucznego zbiornika wodnego zgodnie ze spadkiem terenu. Długość strumienia wynosi 61 m przy zmiennym przekroju. Szerokość dna strumienia wynosi 0,5 – 1,0 m, a pochylenie skarp 1:2 – 1:1. Wysokość kaskad wynosi około 0,3 m. Na całej długości strumienia i na całym przekroju poprzecznym wykonano barierę geosyntetyczną z bentomaty z narzutem z kamienia kwarcytowego analogicznie jak w zbiorniku wodnym [Projekt budowy zbiornika wodnego i strumienia oprac. Mgr inż. Stanisław Świadek].
Zasilanie w wodę i odpływ ze zbiornika.
Podstawowym źródłem zasilania zbiornika w wodę jest źródełko wypływające ze skarpy terenu ze wschodniej granicy działki, który jest oddalony od krawędzi zbiornika o 6 m. Dodatkowym zasilaniem zbiornika w wodę są opady deszczu nad powierzchnią zbiornika oraz wody odprowadzane z części dachu budynku oraz odsączkowanie ścieżek żwirowych z ogrodu edukacyjnego.
Naturalnie ukształtowana skarpa i źródełko o ustalonej wydajności 0,051 l/s zostało obudowane ścianką żelbetową oporową w kształcie litery C. Konstrukcja żelbetowa ścianki została następnie domurowana łamanym kamieniem kwarcytowym, nawiązując do wykładziny zbiornika i strumienia.
Woda grawitacyjnie spływa ze źródełka do studzienki rozdzielczej, która w okresie letnim kieruje wodę do zbiornika, natomiast w okresie zimowym, kiedy zbiornik jest opróżniony z wody, kieruje wodę do kanalizacji burzowej. Do odprowadzania nadmiaru wody ze zbiornika służy tradycyjny stawowy mnich żelbetowy wbudowany w skarpę zbiornika. Stojak mnicha obudowano kamieniem kwarcytowym analogicznie do skarpy zbiornika i źródełka. Leżak mnicha połączono z istniejącą kanalizacją burzową. Poziom lustra wody w zbiorniku jest ustalony przy pomocy drewnianych zamknięć szandrowych.
Instalacje wodne i system uzdatniania wody – dotyczy strumienia i zbiornika wodnego
Strumień wodny pracuje w obiegu zamkniętym. Woda jest pompowana ze zbiornika wodnego przy użyciu pompy zanurzeniowej Profimax o wydajności 40 000 l/h ze sterowanym silnikiem asynchronicznym i płynnej regulacji wydajności 0 – 40 000 l/h. Woda jest tłoczona przewodem Ø 110 do elementu startowego z 6 dyszami wypływowymi. Strumienie wody wypływające z dysz uderzają w łopatki koła młyńskiego powodując ciągły obrót. Dalej woda spływa grawitacyjnie do strumienia dając piękny efekt na kolejnych kaskadach docierając w końcu do zbiornika wodnego.
Oczyszczanie wody zbiornika – zaprojektowano system filtracyjny oparty na biologicznej oczyszczalni OASE. System filtracyjny składa się z dwóch szeregów:
- Szereg pierwszy: na dnie zbiornika umieszczona jest pompa Profimax 30.000 l/h i połączona ze skimerem Profimax, zasila jeden szereg modułów o nazwach M2 i M4 umieszczonych na brzegu zbiornika. Do modułu M2 podłączona jest lampa UVC Biotron 110. Z modułu M4 następnie oczyszczona i wysterylizowana przez promienie UVC woda grawitacyjnie spływa do zbiornika pod lustrem wody. W komorach filtracyjnych umieszczone są absorbenty fosforu i metali ciężkich. Skimer umieszczony jest w poziomie lustra wody z zadaniem zbierania wszystkich zanieczyszczeń, np. liści itp.
- Szereg drugi: podobnie jak w pierwszym szeregu pompa Profimax 30.000 l/h umieszczona jest na dnie zbiornika i poprzez rurę elastyczną Ø50 zasila drugi szereg modułów składających się z modułów M2 i M4 oraz lampy UVC Biotron 550. W komorach modułów również umieszczone są absorbenty fosforu i metali ciężkich. W celu zapewnienia natlenienia wody w zbiorniku zastosowano Areator Aqua Air 250 LM firmy OASE o wydajności 8 000 l/h przemieszczonego powietrza. Areator jest urządzeniem pływającym zakotwiczonym do dna zbiornika przy pomocy linek stalowych i karabińczyków.
Wszystkie urządzenia posiadają oryginalne wodoszczelne i wodoodporne kable elektryczne zakończone wtyczką na 230 V. Środki bakteryjne Bacto Plus LM należy aplikować średnio co 3 miesiące w zależności od potrzeb (minimum raz na sezon) przy temperaturach powyżej + 8°C.
Jako absorbent fosforanów i metali ciężkich zastosowano Phosless LM.
Ścieżki – budowa i odwodnienie
Na terenie ogrodu edukacyjnego zaprojektowano ścieżki spacerowe z zakątkami, w których ustawiono ławeczki parkowe. Trasa ścieżek wije się pomiędzy altanami docierając do kuźni wyposażonej w narzędzia do podkuwania Koziołka Matołka. Budynek – Centrum Bajki połączony jest czterema kładkami nad sztucznym strumieniem ze ścieżkami w ogrodzie.
Z uwagi na nieprzepuszczalne podłoże gruntowe ścieżki zostały zaprojektowane z ogólnym niewielkim pochyleniem z północy na południe zgodnie ze spadkiem terenu. Zamysłem konstrukcji ścieżek było wykonanie ich z materiałów przepuszczalnych dla wody i otoczenie obrzeżem betonowym na ławie betonowej. W korycie pod ścieżki głębokości około 55 cm dno wyłożono geowłókniną, na której poprowadzono ze spadkiem do zbiornika wodnego rury drenarskie Ø110 mm, a w końcowej fazie (rury zbiorcze) Ø150 mm. Rury drenarskie obsypano pospółką grubości 35 cm, a następnie przysypano grysem o granulacji 8 – 12 mm grubości 10 cm i klinie grubości 5 cm. Szerokość ścieżek wynosi 1 – 1,5 m. W miejscach, gdzie pochylenie podłużne ścieżek nie pozwalało na grawitacyjne odprowadzanie wody rurami drenarskimi, wykonano przełączki rurami pełnymi prowadzonymi pod trawnikami. Ujście rury drenarskiej do zbiornika wodnego znajduje się w skarpie poniżej lustra wody.
Województwo świętokrzyskie stało się obszarem o ogromnej transformacji. Przykładem jest maleńki Pacanów, który wykorzystał markę wędrującego Koziołka.
Do tej pory ECB odwiedziło 30 tys. turystów, a do końca 2010 roku przewidywana ilość to 50 tys. osób zwiedzających.
Sylwetka
Milena Gawąd
Mgr inż. ogrodnictwa, absolwentka Akademii Rolniczej w Krakowie, Wydziału Ogrodniczego. Właścicielka firmy projektowe i wykonawczej ARGO ATELIER, działającej w całej Polsce, ale głównie na terenie województwa świętokrzyskiego. Doświadczenie zdobyła pracując blisko dwadzieścia lat w zawodzie projektanta i realizując kilkaset zadań w terenie. Ma kwalifikacje pozwalające prowadzić prace w zakresie rewaloryzacji i konserwacji zabytkowych założeń ogrodowych. Do jej projektów i realizacji należą: pas nadmorski i Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach, rewaloryzacja założeń ogrodowych wokół Wyższego Seminarium Duchownego w Sandomierzu, rewaloryzacja zabytkowego założenia zespołu dworskiego w Racławicach, tereny przy Wyższej Szkole Ekonomii i Administracji w Kielcach, dziedzińce - ogrody na dachach w zespole mieszkaniowym Oaza w Warszawie. Zaprojektowała i zrealizowała ogród edukacyjny przy Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie. Prowadziła warsztaty z młodzieżą szkolną na temat kształtowania terenów zielonych. Współpomysłodawca i koordynator projektu „Architektura Krajobrazu czynnikiem kształtowania kultury miejsca” dofinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zrealizowanego z sukcesem w 2010r. Jest członkiem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Twórców Ogrodów OSTO.
Spis literatury
[1] – J. Kondracki, 1994
[2] – Dokumentacja geologiczna opracowana przez Przedsiębiorstwo Usług Projektowych i Handlu w Kielcach, Kielce 2008
[3] – Projekt budowy zbiornika wodnego i strumienia opracowany przez mgr inż. Stanisława Świadka
Materiał pochodzi z konferencji Zieleń w Mieście, organizowanej przez firmę DENDROS
